عبدالمومینی ا. اوبا
چکیده
یکی از مهمترین چالش‌های یک تمدن و پارامتر ارزیابی آن، نحوه برخورد با کسانی است که به آن تمدن تعلق ندارند. دوگانگی بین «ما» و «آن‌ها» در تمدن‌ها متفاوت است. در گذشته، تعامل بین تمدن‌ها بسیار ...
بیشتر
یکی از مهمترین چالش‌های یک تمدن و پارامتر ارزیابی آن، نحوه برخورد با کسانی است که به آن تمدن تعلق ندارند. دوگانگی بین «ما» و «آن‌ها» در تمدن‌ها متفاوت است. در گذشته، تعامل بین تمدن‌ها بسیار کمتر و محدودتر بوده است. اما مدت‌هاست همه چیز تغییر کرده و جهان به یک دهکده جهانی تبدیل شده است. با این حال، از نظر دینی، فرهنگی، قومیت و زبان بسیار کثرت‌گرا باقی مانده است. تنوع در دنیای معاصر به دلیل وجود هم زمان تمدنهای مختلف در جهان است که هر کدام فرهنگ، دیدگاه و ارزش‌های متمایز خود را دارند. فرهنگ غربی، فرهنگ اسلامی، فرهنگ شرقی و فرهنگ آفریقایی برخی از فرهنگ‌های برجسته امروز هستند. در این میان جهانی‌سازی مشکلات خاص خود را دارد. از یک طرف، جهان تحت فشار قرار دارد تا به یک محیط تک فرهنگی مانند فرهنگ غربی تبدیل شود. این وضعیت به دلیل برتری ذاتی تمدن غربی بر تمدنهای دیگر نیست بلکه به دلیل تهاجم فرهنگی غرب به جهان است. جریان اطلاعات همیشه از سمت غرب به سوی بقیه جهان بوده است. بنابراین، تلاش برای صلح در دنیای مدرن باید به چگونگی سازگاری فرهنگ‌های متنوع جهان، اول در تمدنهای خاص و دوم در جهانی در قالب دهکده به ویژه در متن سازمان ملل بپردازد. گذشته درس خوبی برای آینده ارائه می‌دهد. در این مقاله، چگونگی دستیابی سه تمدن اسلامی، آفریقایی و غربی در قالب اولیه و تاریخی خود و همچنین به معنای مدرن و امروزی به یکدیگر شبیه شده‌اند. تمدن اسلامی از یک محیط چند قومی و چند مذهبی پدید آمده است. رویکرد اسلامی علی‌رغم اینکه اعتقاد کامل به درستی آیین و دین خود و شیوه زندگی مبتنی بر آن را دارد، در مواجهه با دیگر ادیان رویه تحمل و احترام را اتخاذ می‌کند. اسلام آزادی دین را برای غیرمسلمانان به رسمیت می‌شناسد و این موضوع را به صورت جامع و کامل بیان می‌کند. اسلام این قوانین یا فرهنگ خود را بر آن‌ها تحمیل نمی‌کند بلکه استقلال اجتماعی، فرهنگی و قضایی را برای غریبه‌ها در درون مرزهای خود اعطا می‌کند. این نگرش که در گذشته وجود داشته هنوز در برخی از کشورهای مدرن اسلامی مانند ایران قابل مشاهده است. فرهنگ آفریقا یک امر بسیار متفاوت است. ویژگی بارز آفریقایی‌ها رفتار گرم آن‌ها با غریبه‌ها و احترام آن‌ها به استقلال فرهنگی سایر مردم است. رویکرد تمدن غربی با رویکرد تمدنهای اسلامی و آفریقایی در تضاد است. غرب همواره براساس برتری پذیرفته شده خود بر دیگر انسان‌ها، سیاست تسلط بر آن‌ها را دنبال کرده است. این رویکرد که برای دفاع از آن توجیهات منطقی و ایدئولوژیک زیادی توسعه یافته‌اند در دوران معاصر همچنان یک منبع اصطکاک و تنش است. پیشنهاد می‌شود که مدل‌های ارائه شده توسط فرهنگ‌های اسلامی و آفریقایی به عنوان مبنایی برای تعامل مدرن توسط افراد متعلق به فرهنگ‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد.
