ایرنه اشنایدر
چکیده
آزادی دین به معنای آزادی عقیده و مظاهر دینی، در آموزش و تمرین و عبادت و رعایت آن یکی از حقوق اساسی بشر است که در ماده 18 اعلامیه جهانی حقوق بشر مندرج شده است. آزادی دین به این معنا حقی مهم تلقی میشود که ...
بیشتر
آزادی دین به معنای آزادی عقیده و مظاهر دینی، در آموزش و تمرین و عبادت و رعایت آن یکی از حقوق اساسی بشر است که در ماده 18 اعلامیه جهانی حقوق بشر مندرج شده است. آزادی دین به این معنا حقی مهم تلقی میشود که نقشی مهم در برقراری صلح اجتماعی در جامعه دارد. آلمان به‌عنوان یک کشور سکولار و دارای پیوند تاریخی با دین مسیحیت، این حق آزادی دینی را در ماده 4 قانون اساسی تثبیت کرده است. طبق ماده 3/7، آموزش دینی در مدارس دولتی مطابق با جوامع دینی و معمولاً به‌وسیلۀ کلیساهای کاتولیک و پروتستان و همچنین از سوی جامعه یهودیان انجام میشود. 3.2 میلیون مسلمان از ترکیه، کشورهای عربی و ایران در آلمان زندگی میکنند. بیشتر این مسلمانان قصد بازگشت به کشورهای بومی خود را ندارند و در آلمان اقامت خواهند داشت. آنها از آزادی دینی به معنای یادشده لذت میبرند. در این نوشتار، به این پرسش میپردازم که چگونه مظاهر دینی مسلمانان در آلمان «در امر تعلیم، عمل، عبادت و رعایت آن» انجام میشود. من بر آموزش دینی آنها تمرکز خواهم کرد و می‌کوشم تا به این پرسش‌ها پاسخ دهم: تعلیم و تربیت اسلامی در آلمان، در یک کشور سکولار به چه معناست؟ چه کسی و چگونه آن را فراهم می‌کند؟ تفاوت آن با آموزش دینی در کشورهای اسلامی چیست؟ توسط جامعه آلمانی چگونه دیده میشود؟در دو سطح ملی و بین المللی به این پرسش‌ها پاسخ خواهم داد. در سطح ملی، تلاش آشکار دولت آلمان برای ادغام اقلیت مسلمان به‌عنوان یک گروه دینی در دولت آلمان دیده میشود. به همین دلیل، وزیر آلمان، ولفگانگ شوئبل، در سال 2006 تشکیل جلسه داد و از حقوقدانان، محققان مطالعات اسلامی و نمایندگان جوامع مختلف مسلمان و همچنین اشخاص مستقل برای صحبت درباره وضعیت مسلمانان در آلمان دعوت کرد. پرسش باقی‌مانده این است که چگونه گروه های مختلف اسلامی متشکل از مسلمانان با زمینه های مختلف اجتماعی، سیاسی و مذهبی و از کشورهای مختلف مانند ترکیه، کشورهای عربی، ایران و افغانستان با سنت‌های ملی اسلامی مختلف می توانند بستر مشترک اعتقادات مذهبی اسلامی را در یک کشور سکولار پیدا کنند. با تأسیس شورای هماهنگی (Koordinierungsrat) مسلمانان در آلمان، در آوریل 2007، برخی از سازمان های بزرگ اسلامی سعی در ایجاد ساختار مشترک برای نمایندگی همه مسلمانان داشتند. تاکنون این سازمان از سوی دولت آلمان به‌عنوان نماینده رسمی همه مسلمانان به رسمیت شناخته نشده، اما بحث ها در «Islamkonferenz» هنوز به پایان نرسیده است و همچنان ادامه دارد.یکی از اهداف اصلی تشکل های مسلمان، به دست آوردن حق برگزاری دوره های دینی اسلامی در مدارس دولتی آلمان است؛ درحالی‌که در سطح ملی، ادغام اسلام به‌عنوان یک دین در سیستم سکولار مورد بحث قرار گرفته است. در سطح محلی، هم‌اکنون آموزش دینی در پروژه های مختلف در بسیاری از مدارس دولتی منتخب در آلمان و همچنین در مساجد محلی در حال انجام است. آموزش مذهبی در مساجد با الگوبرداری از مساجد در «Goettin-gen» -یک شهر کوچک دانشگاهی در آلمان مرکزی- مورد بحث قرار خواهد گرفت. در گوتینگن دو مسجد اصلی وجود دارد: یکی متعلق به جامعه ترک (دیتیب) و دیگری مسجد عرب.اگر من مفهوم تربیت دینی را که در مسجد اعراب ارائه شده است با توجه به محتوای آن و نحوه آموزش آن به کودکان، خواه متناسب با آموزش کلاسیک اسلامی و هم مفاهیم، اعتقادات، آیین ها و اعمال عبادی ترسیم کنم، آیا برای کودکانی که در یک زمینه کاملاً سکولار بزرگ می شوند مهم تلقی می شود؟ سرانجام، من این روش را در سطح محلی با تلاش های انجام‌شده در سطح ملی مقایسه خواهم کرد و درباره چگونگی قضاوت این تلاش های مختلف به‌وسیله جامعه آلمان، بحث خواهم کرد.
