دوفصلنامۀ بین‌المللی حقوق‌بشر

صلح و گفتگوی بین ادیان: رویکردی اسلامی در زمینه هند

یوگیندر سینگ سیکَند

دوره 16، شماره 2 ، اسفند 1400، ، صفحه 235-252

https://doi.org/10.22096/hr.2022.1971791.1525

چکیده

هند خانه تنوع قابل توجهی از ادیان است و چالش بزرگی که این کشور امروز با آن مواجه است، درگیری بین جوامع مختلف مذهبی است. این امر در دهه های اخیر شکل های تهدیدآمیزی به خود گرفته است. وقایع خشونت آمیز میان ... بیشتر هند خانه تنوع قابل توجهی از ادیان است و چالش بزرگی که این کشور امروز با آن مواجه است، درگیری بین جوامع مختلف مذهبی است. این امر در دهه های اخیر شکل های تهدیدآمیزی به خود گرفته است. وقایع خشونت آمیز میان هندوها و مسلمانان، که در آن اغلب سازمان‌های دولتی نقش اصلی را در هدایت خشونت‌های ضد مسلمانان ایفا می‌کنند، اکنون در برخی از بخش‌های این کشور به شکل بومی درآمده است. این شکل از خشونت جمعی، که عموماً توسط نیروهای دست راستی هندو تحریک می شود، به دنبال تایید مذهبی هستند و همچنین به عنوان یک جنگ صلیبی برای نجات "ملت" هند، که با اصطلاحات هندو توصیف و به تصویر کشیده می شود، برنامه ریزی می شود. خشونت های جمعی و قتل عام مسلمانان در مناطق مختلف کشور منجر به نقض فزاینده حقوق بشر، به ویژه در جوامع به حاشیه رانده شده مانند مسلمانان کشور، که تعداد آنها بیش از 150 میلیون نفر است، شده است. به این موارد، بی توجهی همه جانبه دولت به مسلمانان را نیز می توان اضافه کرد. در پاسخ به این شرایط، سازمان‌های مختلف مسلمان هندی و جنبش‌های اسلامی امروز به دنبال ترویج صلح و گفتگو و همبستگی بین جوامع به ویژه بین مسلمانان هند و جامعه غالب هندو هستند. با این استدلال که این امر نه تنها برای حفاظت از جان مسلمانان و حفظ و ارتقای منافع آنها بسیار مهم است، بلکه مهمتر از آن، این یک وظیفه اسلامی است و برای ترویج کار تبلیغی اسلامی یا تبلیغ در میان هندیان غیر مسلمان ضروری است. آنچه آنها در واقع بیان می کنند دیدگاه های اسلامی در مورد صلح و همبستگی بین ادیان است. این مقاله به بررسی رویکردی می‌پردازد که یک جنبش بزرگ اسلامی هند به نام جماعت اسلامی هند در ترویج صلح و گفت‌وگوی بین جوامع در زمینه هند اتخاذ کرده است. این بر اساس تحلیل محتوایی از ادبیات جنبش و همچنین مروری بر برخی از تلاش‌های عملی جنبش در این زمینه است.هند خانه تنوع قابل توجهی از ادیان است و چالش بزرگی که این کشور امروز با آن مواجه است، درگیری بین جوامع مختلف مذهبی است. این امر در دهه های اخیر شکل های تهدیدآمیزی به خود گرفته است. وقایع خشونت آمیز میان هندوها و مسلمانان، که در آن اغلب سازمان‌های دولتی نقش اصلی را در هدایت خشونت‌های ضد مسلمانان ایفا می‌کنند، اکنون در برخی از بخش‌های این کشور به شکل بومی درآمده است. این شکل از خشونت جمعی، که عموماً توسط نیروهای دست راستی هندو تحریک می شود، به دنبال تایید مذهبی هستند و همچنین به عنوان یک جنگ صلیبی برای نجات "ملت" هند، که با اصطلاحات هندو توصیف و به تصویر کشیده می شود، برنامه ریزی می شود. خشونت های جمعی و قتل عام مسلمانان در مناطق مختلف کشور منجر به نقض فزاینده حقوق بشر، به ویژه در جوامع به حاشیه رانده شده مانند مسلمانان کشور، که تعداد آنها بیش از 150 میلیون نفر است، شده است. به این موارد، بی توجهی همه جانبه دولت به مسلمانان را نیز می توان اضافه کرد. در پاسخ به این شرایط، سازمان‌های مختلف مسلمان هندی و جنبش‌های اسلامی امروز به دنبال ترویج صلح و گفتگو و همبستگی بین جوامع به ویژه بین مسلمانان هند و جامعه غالب هندو هستند. با این استدلال که این امر نه تنها برای حفاظت از جان مسلمانان و حفظ و ارتقای منافع آنها بسیار مهم است، بلکه مهمتر از آن، این یک وظیفه اسلامی است و برای ترویج کار تبلیغی اسلامی یا تبلیغ در میان هندیان غیر مسلمان ضروری است. آنچه آنها در واقع بیان می کنند دیدگاه های اسلامی در مورد صلح و همبستگی بین ادیان است. این مقاله به بررسی رویکردی می‌پردازد که یک جنبش بزرگ اسلامی هند به نام جماعت اسلامی هند در ترویج صلح و گفت‌وگوی بین جوامع در زمینه هند اتخاذ کرده است. این بر اساس تحلیل محتوایی از ادبیات جنبش و همچنین مروری بر برخی از تلاش‌های عملی جنبش در این زمینه است.

آیا سیستمی از حقوق بشر در شریعت وجود دارد؟

رضا اسلامی

دوره 15، شماره 2 ، مهر 1399، ، صفحه 19-36

https://doi.org/10.22096/hr.2020.521266.1275

چکیده

در این مقاله چارچوبی برای ارزیابی شریعت در قانون اسلامی به توجه به حقوق بشر بین المللی ارائه میشود. در این مقاله چنین استدلال میشود که برخی از معیارهای جهانی حقوق بشر و آزادی ها، بر اساس آنچه ... بیشتر

تشیع و چشم انداز دموکراسی اسلامی؛ راه های تأمین صلح و حقوق بشر

لیزوته آبید

دوره 15، شماره 2 ، مهر 1399، ، صفحه 99-116

https://doi.org/10.22096/hr.2020.45886

چکیده

دموکراسی واژهای است که بسیار مورد استفاده و سوءاستفاده قرار گرفته است. به‌عنوان ساختار احتمالی سازمان سیاسی، مفاهیم دموکراتیک در کشورهای اسلامی بسیار مورد بحث و بررسی است. دموکراسی در معنای غربی ... بیشتر دموکراسی واژهای است که بسیار مورد استفاده و سوءاستفاده قرار گرفته است. به‌عنوان ساختار احتمالی سازمان سیاسی، مفاهیم دموکراتیک در کشورهای اسلامی بسیار مورد بحث و بررسی است. دموکراسی در معنای غربی با «دموکراتیزه کردن» خاورمیانه همراه شده است که در واقع جنگ و اشکال مختلف سلطه خارجی را به مناطق مهم این منطقه حساس وارد کرده است. بااین‌حال، تاکنون ساختارهای دموکراتیک در کشورهای مسلمان یک استثنا بوده است. به دلیل تحولات تاریخی در طول قرون گذشته، به نظر میرسد برای دموکراسی در فرهنگ خاورمیانه، پشتوانه نظری وجود ندارد. این تعجب‌آور است؛ زیرا اسلام از آغاز، الگوی شورا (مشورت) را ارائه داده است که میتواند و باید برای خدمت به حاکمیت مدرن توسعه یابد. به‌ویژه، تشیع میتواند از طریق تفاسیر و توضیحاتی که برای شکل‌گیری و اجرای دموکراسی اسلامی مناسب است، پشتوانه دینی ارائه دهد. در نامه امام علی(ع) به مالک اشتر، طرح کلی و زیبایی ازآنچه امروز «حکمرانی خوب» نامیده میشود، می‌یابیم. افزون بر این، تشیع امامت مهدی(ع) را به‌عنوان یک قاعده عادلانه فرض میکند. در غیاب امام زمان مردم ‌سالاری اسلامی باید با مشارکت کامل مسلمانان اجرا شود، اما چگونه می توان یک کشور مسلمان مدرن را به‌صورت دموکراتیک سازمان‌دهی کرد؟ افزون بر دولت و کارگر و مجلس یا پارلمانی که بر اساس انتخابات تشکیل شده باشد، تخصص علمای دینی نیز لازم است؛ علمای دانشمندی که توانایی اجتهاد داشته باشند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای زندگی امروز و در پی آن، تغییرات اجتماعی مداوم باشند. در یک حکومت اسلامی، دوره انتظار حضرت مهدی(ع) نیازمند مشارکت فعال مردم است؛ زیرا تا آمادگی گسترده‌ای برای حمایت از هدف خیر وجود نداشته باشد، ایشان ظهور نمی‌کنند. این مشارکت یکی از حقوق اساسی بشر و همچنین وظیفه زن و مرد است. بنابراین، هر فردی باید این فرصت را داشته باشد که آگاهی اخلاقی، دینی و فرهنگی و آگاهی اجتماعی و سیاسی خود را از طریق آموزش و خودآموزی توسعه دهد تا شهروندان در چهارچوب اسلام، مسئولیت‌های اجتماعی و دموکراتیک خود را انجام دهند.

هویت زنان مسلمان و حقوق بشر

فاطمه بهندری

دوره 15، شماره 2 ، مهر 1399، ، صفحه 175-179

https://doi.org/10.22096/hr.2020.521268.1276

چکیده

پس از جنایت‌های انجام‌شده در دوران جنگ جهانی دوم، شهروندان جهان یک‌صدا خواستار یک سری اصول اخلاقی جهانی بودند. در تاریخ 10 دسامبر 1948 مجمع عمومی سازمان ملل متحد، اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب کرد و ... بیشتر

اسلام و تکثرگرایی دینی

اقبال انصاری

دوره 15، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 195-217

https://doi.org/10.22096/hr.2020.117417.1176

چکیده

بر اساس سیستم سازمان ملل متحد مواد مربوطه در اعلامیه جهانی حقوق بشر (1948)، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی (1966)، اعلامیه جهانی رفع هرگونه تبعیض بر اساس مذهب یا عقیده (1981 ) و نظر عمومی شماره 22 کمیته حقوق ... بیشتر بر اساس سیستم سازمان ملل متحد مواد مربوطه در اعلامیه جهانی حقوق بشر (1948)، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی (1966)، اعلامیه جهانی رفع هرگونه تبعیض بر اساس مذهب یا عقیده (1981 ) و نظر عمومی شماره 22 کمیته حقوق بشر (1993)، از دولتهای عضو خواسته اند تا تضمین کافی و موثر برای آزادی اندیشه، وجدان، مذهب و اعتقادات را به همه بدون هیچ گونه تمایزی اعمال کنند. این حق شامل حق آشکار کردن دین یا باور یک فرد، به تنهایی یا در اجتماع با دیگران و به صورت عمومی یا خصوصی و ایجاد و حفظ نهادهای مذهبی، خیریه و یا بشردوستانه است. این حق همچنین شامل حق تغییر دین نیز می باشد. با این حال، لازم است که تضمین شود تغییر دین در میان گروه های آسیب پذیر در موقعیت های درگیری، جنگ، جابجایی، محرومیت، مهاجرت و پناهندگی به وسیله القاء، اجبار یا تقلب صورت نگرفته است. بعد دیگری از حق آزادی مذهب در نظام، تضمین عدم تبعیض در منفعت بردن از تمام حقوق بشر توسط همه افراد بدون هیچ گونه تمایزی بر اساس وابستگی مذهبی آنها است. این طرح حقوق بشر جهانی بر پایه و مرکزیت انسان قرار می گیرد. ظاهرا نسبی سازی دین این را نادیده نمی گیرد اما آن را «یکی از عناصر اساسی در مفهوم زندگی» کسانی که به دین داری اعتراف می کنند، می دانند. چگونگه می توان میان طرح جهانی بودن آزادی مذهبی، که نیازمند پذیرش کامل پلورالیسم مذهبی است و ادعای ادیان، به ویژه اسلام، به حقیقت منحصر به فرد آشتی داد؟ در این راستا تضمین حقوق برابر برای غیرمسلمانان برای اعلام آزادانه دینشان و عمل به ان در جوامع اسلامی مشگل ساز نبوده است هر چند رویه حاضرنیازمند تغییرااتی است تا بتواند با اصول حقوق بشر منطبق شود. اما گسترش حق برای مسلمانان برای تغییر دین خود، مشکل ساز است. هیچ کدام از اعلامیه های اسلامی (اعلامیه جهانی اسلامی، 1981 و اعلامیه حقوق بشر در اسلام قاهره، 1990) و منشور حقوق بشر عرب1994، نتوانسته اند نهایتا این مسئله را حل و فصل کنند. من استدلال کنم که قرآن و سنت، صرفا یک عمل تغییر دین توسط یک فرد مسلمان، اگر با انتخاب آزاد انجام شودرا جرم نمی دانند. این مقاله همچنین با دلایل پذیرش پلورالیسم مذهبی توسط جوامع مسلمان، بدون انصراف از اعتقاد خود مبنی بر اینکه اسلام تنها مذهبی است که توسط خدا برای تمام بشری تعیین شده است، مقابله می کند. چنین تلاشی مطابق با آیات قرآنی و سنت های پیامبر (ص) است که پذیرش ادیان غیر از اسلام را بخشی از اراده انسان می داند. همانطور که در اعلامیه مکه، پذیرفته شده توسط کنفرانس فوق العاده اجلاس سران اسلامی، جده در 7 -8 دسامبر 2005 ممکن است این امر شامل «انجام اصلاحاتی در امت، البته در چارچوب اسلام اما در هماهنگی با دستاوردهای تمدن بشری» از جمله «حاکمیت قانون و حقوق بشر» شود.

حق شرط‌های اسلامی به کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان

ایرنه پییترو پائولی

دوره 14، شماره 2 ، مهر 1398، ، صفحه 83-108

https://doi.org/10.22096/hr.2020.121455.1198

چکیده

مطالعه من درمورد حق شرط‌ به کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان (CEDAW) و سازگاری آن‌ها با رژیم کنوانسیون وین در مورد حقوق معاهدات است. این مقاله بر حق شرط‌های محتوایی که بر گرفته از احکام اسلامی هستند ... بیشتر مطالعه من درمورد حق شرط‌ به کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان (CEDAW) و سازگاری آن‌ها با رژیم کنوانسیون وین در مورد حقوق معاهدات است. این مقاله بر حق شرط‌های محتوایی که بر گرفته از احکام اسلامی هستند و توسط مسلمانان بر کنواسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان اعمال شده است متمرکز است. برخی از حق شرط‌ها به دلیل اینکه با روح و هدف کنواسیون در تضاد هستند قابل اجرا نیستند. من بر پارادوکس بین افزایش حداکثری اعضای کنواسیون در قبال به خطر انداختن یکپارچگی آن و میزان تحت تأثیر‌ قراردادن ماهیت کنواسیون توسط حق شرط‌ها، تحمل اختلاف بین قوانین و عملکرد دولت‌ها و تعهدات کنوانسیون که در دستیابی به اهداف کنوانسیون مانع تراشی می‌نماید، تأکید می‌کنم. من همچنین این سؤال را مطرح می‌کنم که آیا معیار سازگاری کنواسیون در مورد قرارها برای پذیرش برخی حق شرط‌های اساسی که با ماهیت کنواسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان در تضاد است، تأثیر‌گذار است؟ من فکر می‌کنم موضوع «هدف و روح» یک موضوع ذهنی است، عملکرد کشورهای مختلف یکسان نیست و با توجه به مواردی که برخی دولت‌ها در باب یک حق شرط خاص به مخالفت می‌پردازند، تأثیر ملاحظات سیاسی و یا برون مرزی بر آن‌ها مشخص است. من به طور خاص بر پارادوکس اعتراضات نسبت به یک حق شرط تأکید می‌کنم که همان تأثیر‌ پذیرش را دارد در زمانی که کشور‌های شرط‌گذار و کشورهای مختلف همچنان روابط قراردادی خود را حفظ می‌کنند. بنابراین، هیچ تفاوتی در تأثیرات حقوقی یک حق شرط پذیرش شده و مخالفت یک کشور که مانع از لازم الاجرا شدن قرارداد بین این دو کشور نمی‌شود، وجود ندارد. در یک تحلیل عمیق‌تر بررسی می‌کنم که چگونه حق شرط‌های مبتنی بر شریعت شامل هنجارهای متناقض (آزادی دین و قوانین برابری) می‌باشد. با یادآوری دیدگاه «متعادل کردن منافع»، من معتقدم که این می‌تواند یک رویکرد معقول باشد، اما در عمل یافتن نوعی از تعادل که علیه زنان تبعیض‌آمیز نباشد دشوار است. سپس من تحلیل می‌کنم که آیا این حق شرط‌ها حاکی از یک نوع نزاع عمیق ایدئولوژیک بین حقوق زنان در اسلام و حقوق زنان مستخرج از معاهدات حقوق بشری است؟ و اینکه حق شرط‌ها چگونه نماینده وضعیت زنان در کشورهای وضع‌کننده حق شرط‌ها هستند. سؤال من این است که عوامل محرک پشت پرده برای اعمال حق شرط چیست؟ و آیا باید حق شرط‌ها را در یک چشم‌انداز وسیع‌تر سیاسی و اجتماعی - اقتصادی از بستر داخلی و بین‌المللی بررسی کرد؟ سؤال بعدی من این است که آیا کشورها به طور واقعی به قوانین قراردادها متعهد هستند یا صرفاً در برخی از شرایط سیاسی به قراردادها متعهد می‌شوند.

اسلام، صلح و کثرت‌گرایی مذهبی: تحلیلی از آثار اصغر علی مهندس

نیگار عطاالله

دوره 14، شماره 2 ، مهر 1398، ، صفحه 109-120

https://doi.org/10.22096/hr.2020.121463.1202

چکیده

در زمانی که دین در شکل دادن و تعریف روابط بین جامعه و بین دولت در سراسر جهان قدرت ویژه‌ای را به عهده گرفته است، نیاز به تکامل درک و فهم دین برای مقابله خلاقانه با واقعیت کثرت‌گرایی دینی به عنوان یک ضرورت ... بیشتر در زمانی که دین در شکل دادن و تعریف روابط بین جامعه و بین دولت در سراسر جهان قدرت ویژه‌ای را به عهده گرفته است، نیاز به تکامل درک و فهم دین برای مقابله خلاقانه با واقعیت کثرت‌گرایی دینی به عنوان یک ضرورت مهم مطرح شده است. این مسئله برای مؤمنین نگران و درگیر اجتماعی در تمام ادیان وجود دارد. این مقاله به این موضوع می‌پردازد که برخلاف تصورات کلیشه‌ای گسترده اسلام را می‌توان به عنوان مروج گفت و گو میان ادیان و روابط بین پیروان مذاهب مختلف معرفی کرد. این بحث درمورد کار یک محقق برجسته، فعال و مسلمان هندی، اصغر علی مهندس (انجینیر) است، و بررسی می‌کنیم که چگونه او با منابع اصلی اسلام به منظور توسعه کلام اسلامی در حوزه کثرت گرایی و عدالت اجتماعی سر و کار دارد. با توجه به اینکه امروزه در بسیاری از نقاط جهان درگیری‌ها بین مسلمانان و افراد دیگر ادیان است‌، رویکرد خلاقانه او نسبت به قرآن یک روش جایگزین برای تصور اسلام و احکام اسلامی برای روابط بین مسلمانان و دیگران ارائه می‌دهد. این رویکرد به اسلام، اسلام را به جای ابزاری برای جنگ و خونریزی به عنوان ابزاری برای صلح معرفی کرد که می‌تواند راه‌گشا و الهام بخش برای کار در جهت حل مسالمت‌آمیز بسیاری از درگیری‌ها که در آن مسلمانان درگیر هستند فراهم کند.

خشونت، اسلام و حقوق بشر: اسلام، دین صلح است یا دین جنگ؟

انیسه ون انگلند

دوره 14، شماره 2 ، مهر 1398، ، صفحه 183-205

https://doi.org/10.22096/hr.2020.121453.1196

چکیده

در زمانه اقدامات تروریستی، جنگ‌های داخلی در افغانستان و عراق و پس از کاریکاتورهای سخنرانی پیامبر و پاپ شانزدهم در مورد خشونت در اسلام، ضروری است که جامعه دانشگاهی اسلامی درباره یک موضوع مهم صحبت کند: ... بیشتر در زمانه اقدامات تروریستی، جنگ‌های داخلی در افغانستان و عراق و پس از کاریکاتورهای سخنرانی پیامبر و پاپ شانزدهم در مورد خشونت در اسلام، ضروری است که جامعه دانشگاهی اسلامی درباره یک موضوع مهم صحبت کند: مفاهیم صلح و جنگ در اسلام. این مقاله به بررسی و تحلیل این مفاهیم می‌پردازد و بر اسلام به عنوان دین صلح که مروج حقوق بشر و ارزش‌های بشردوستانه است، تأکید می‌شود. نویسنده به منظور نقد و رد به استدلال‌هایی می‌پردازد که اسلام را دین خشونت می‌دانند. در واقع نویسندگانی وجود دارند که اسلام را دین خشونت می‌دانند که در درون خود بذر تنفر، نژادپرستی و بسیاری ارزش‌های دیگر خلاف حقوق بشری را دارا می‌باشد. این نویسندگان معمولاً شرق‌شناس هستند. در این مقاله توضیح داده می‌شود که چرا این نظریه‌ها اشتباه هستند. البته در این میان گروه‌های افراطی وجود دارند که تفسیرهای تحریف شده از اسلام را که کشتارهای گسترده (تروریسم، WMD، حملات انتحاری) را توجیه می‌کنند و ارائه می‌دهند. نویسنده مقاله نمونه‌هایی را برای توضیح چگونگی تکیه این جنبش‌ها بر دیدگاههای تحریف شده و پوچ گرایانه در مورد اسلام ارائه می‌دهد. سپس اقدامات مختلفی را که به نفع معرفی اسلام به عنوان دین صلح و ترویج آن، حقوق بشر و ارزش‌های انسان دوستانه تعریف خواهد شد. عذرخواهی کنندگانی وجود دارند که از تهاجمی بودن مفهوم جهاد عذرخواهی می‌کنند (نویسنده با این موضع مخالف است)؛ نویسندگان تندرو مانند آل مودودی وجود دارند که نسبت به نقش اسلام در جنگ موضع تهاجمی‌تری دارند. با وجود این موقعیت، مهم است بدانید که چنین نویسندگان همیشه معیارهای انسانی و بشردوستانه را حفظ می‌کنند. سرانجام در این مقاله دیدگاه دانشمندان مسلمان را که اسلام را دین صلح می‌دانند ارائه خواهند کرد (نویسنده مقاله خود را با این دیدگاه مرتبط می‌کند). لازم به ذکر اهمیت و قدرت پیشبرد این استدلال است که اسلام آیین صلح و ترویج آن، حقوق بشر و ارزش‌های انسان دوستانه است. این استدلال در زمان اعمال تروریستی انجام می‌شود که به نام اسلام انجام می‌شود و لازم است دانشمندان یادآوری کنند که اسلام دارای میراث صلح عمیق است و از این نظر جهاد به عنوان سلاح بازدارنده یا یک مفهوم دفاعی تلقی می‌شود.

«حق شرط‌های اسلامی» بر معاهدات حقوق بشری و جهانشمولی حقوق بشر در محدودة الگو‌واره‌های فرهنگ نسبی‌گرایی

احمد علی سواد

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 101-154

https://doi.org/10.22096/hr.2018.92844.1068

چکیده

این مقاله به بررسی این منازعات در زمینه تعامل‌های دولت‌های اسلامی با رژیم‌های حقوق بشری چند جانبه پرداخته و بحث خود را با منشور سازمان ملل متحد، اعلامیة جهانی حقوق بشر، میثاقین (میثاق بین‌المللی حقوق ... بیشتر

گفتمان حقوق بشر و حقیقت انسان

سید حسن حسینی (اخلاق)

دوره 09، شماره 2 ، دی 1393، ، صفحه 3-22

چکیده

"حقوق بشر" محصول عقلِ خودبنیادِ بشرِ مدرن و نتیجۀ نگاه پدیدارگرایانۀ اوست و منابع اصلیِ "دین اسلام"(کتاب و سنّت)، محصول وحی الهی و نگاه ذات‌گرایانه به انسان. اوّلی با واقعیت‌گرایی و نگاه از پائین قرابت ... بیشتر "حقوق بشر" محصول عقلِ خودبنیادِ بشرِ مدرن و نتیجۀ نگاه پدیدارگرایانۀ اوست و منابع اصلیِ "دین اسلام"(کتاب و سنّت)، محصول وحی الهی و نگاه ذات‌گرایانه به انسان. اوّلی با واقعیت‌گرایی و نگاه از پائین قرابت دارد و دومی با آرمانگرایی و نگاه از بالا. و بالاخره دین به دنبال تحقّق حقیقتِ متعالی انسان است و حقوق بشر، در پی تحقق امکانات اولیه و ضروری برای بشری زیستن . با توجه به این تفاوتهای اساسی در مبانی و خاستگاه معرفتی(عقل یا وحی)، اهداف (آموزش یا هدایت)، روش پردازش (زبانهای مختلف) و چشم‌اندازها (وضع موجود یا وضع مطلوب)، به آسانی نمی‌توان از همپوشانی حقوق بشر و اسلام سخن گفت. ولی آیا می‌توان از تعارض و حتی استقلال، درگذشت و به "گفت‌وگو" میان آنها اندیشید؟ نگارنده با ابتنای بر عقل خود بنیاد و نص قرآن کریم، بدین پرسش، پاسخ مثبت داده و در این مقاله بر آنست تا منظور خویش را از این دیالوگ بگشاید. بر اساس این دید، آن دو، در مواجهه و گفت‌وگو با یکدیگر، هم افقهای تازه می گشایند و هم این افقها را درهم می تنند. بدین مقصود ناگزیر به مفاهیم عقلانیت، دینداری، مواجهۀ وجودی با قرآن، تفسیر به رای، بشربودن، و رابطۀ حقیقت و حقوق هدایت پرداخته است. این پژوهش نتیجه می گیرد که باور به حقوق بشر، ما را آماده تحقّق بخشیدن ِآرمانهای قرآنی می سازد؛ رعایت این اصول، گوشهای ما را بهتر شنوای آوای هدایت و تحقّقِ حقیقتِ انسانی معهود در قرآن می گرداند و هدایت قرآنی، می تواند شور لازم را پشتیبان رعایت حقوق بشر و احترام بدان سازد.

گفتمان حقوق بشر و حقیقت انسان

سید حسن حسینی (اخلاق)

دوره 09، شماره 1 ، فروردین 1393، ، صفحه 3-22

چکیده

"حقوق بشر" محصول عقلِ خودبنیادِ بشرِ مدرن و نتیجۀ نگاه پدیدارگرایانۀ اوست و منابع اصلیِ "دین اسلام"(کتاب و سنّت)، محصول وحی الهی و نگاه ذات‌گرایانه به انسان. اوّلی با واقعیت‌گرایی و نگاه از پائین قرابت ... بیشتر "حقوق بشر" محصول عقلِ خودبنیادِ بشرِ مدرن و نتیجۀ نگاه پدیدارگرایانۀ اوست و منابع اصلیِ "دین اسلام"(کتاب و سنّت)، محصول وحی الهی و نگاه ذات‌گرایانه به انسان. اوّلی با واقعیت‌گرایی و نگاه از پائین قرابت دارد و دومی با آرمانگرایی و نگاه از بالا. و بالاخره دین به دنبال تحقّق حقیقتِ متعالی انسان است و حقوق بشر، در پی تحقق امکانات اولیه و ضروری برای بشری زیستن . با توجه به این تفاوتهای اساسی در مبانی و خاستگاه معرفتی(عقل یا وحی)، اهداف (آموزش یا هدایت)، روش پردازش (زبانهای مختلف) و چشم‌اندازها (وضع موجود یا وضع مطلوب)، به آسانی نمی‌توان از همپوشانی حقوق بشر و اسلام سخن گفت. ولی آیا می‌توان از تعارض و حتی استقلال، درگذشت و به "گفت‌وگو" میان آنها اندیشید؟نگارنده با ابتنای بر عقل خود بنیاد و نص قرآن کریم، بدین پرسش، پاسخ مثبت داده و در این مقاله بر آنست تا منظور خویش را از این دیالوگ بگشاید. بر اساس این دید، آن دو، در مواجهه و گفت‌وگو با یکدیگر، هم افقهای تازه می گشایند و هم این افقها را درهم می تنند. بدین مقصود ناگزیر به مفاهیم عقلانیت، دینداری، مواجهۀ وجودی با قرآن، تفسیر به رای، بشربودن، و رابطۀ حقیقت و حقوق هدایت پرداخته است. این پژوهش نتیجه می گیرد که باور به حقوق بشر، ما را آماده تحقّق بخشیدن ِآرمانهای قرآنی می سازد؛ رعایت این اصول، گوشهای ما را بهتر شنوای آوای هدایت و تحقّقِ حقیقتِ انسانی معهود در قرآن می گرداند و هدایت قرآنی، می تواند شور لازم را پشتیبان رعایت حقوق بشر و احترام بدان سازد.

نظریه نسبیت در حقوق شهروندی و حقوق طبیعی بشر

محمدجواد جاوید

دوره 08، شماره 2 ، آذر 1392، ، صفحه 59-84

چکیده

انسان‌شناسی حقوق طبیعی بشر و روان‌شناسی آن می‌توانند همسو باشند. چرا که حقوق انسانی به دو بعد ثابت و متغیر قابل تقسیم است که هر دوی این قسم در تأسیس حقوق بشر و شهروندی شریکند؛ اما آن بخشی از حقوق آدمی ... بیشتر

هویت‌ها، تفاوت‌ها و جهانشمولی حقوق بشر (با تأکید بر هویت‌های دینی و قومی ایران)

بابک نادرپور؛ مجتبی مقصودی

دوره 08، شماره 2 ، آذر 1392، ، صفحه 123-162

چکیده

حقوق بشر دال مرکزی گفتمان جامعه بین المللی است. علیرغم غلبه گفتمانی این دال؛ رویکردها و قرائت های متفاوتی در فهم و اجراء آن وجود دارد که در دو سر طیف آن می توان از جهان گرایان و نسبیت گرایان قرار دارند. ... بیشتر حقوق بشر دال مرکزی گفتمان جامعه بین المللی است. علیرغم غلبه گفتمانی این دال؛ رویکردها و قرائت های متفاوتی در فهم و اجراء آن وجود دارد که در دو سر طیف آن می توان از جهان گرایان و نسبیت گرایان قرار دارند. در دهه های اخیر در چارچوب پذیرش و احترام به تفاوت های دینی و قومی به عنوان یک واقعیت موجود، موضوع حقوق بشر به ویژه از زاویه ”حقوق اقلیت‌ها“ هم از جهت عدم تبعیض و اعمال حقوق و آزادی‌های اساسی و هم از حیث حفظ هویت مذهبی، فرهنگی و قومی مورد توجه جدی جامعة بین‌المللی و افکار عمومی قرار گرفته است. این مقاله ضمن اشاره ای به مفهوم اقلیت، جایگاه حقوق بشر و حقوق اقلیت‌ها را از دو بعد یعنی؛ اسناد بین‌المللی و از منظر اسلام مورد طرح و بررسی قرار داده، در ادامه به حقوق اقلیت‌ها در اسلام از چشم‌انداز عدم تبعیض و اعمال حقوق و آزادی‌های اساسی و همچنین حفظ هویت مذهبی، فرهنگی و قومی آنها پرداخته و مفاهیمی نظیر آزادی، تساوی در برابر قانون، منع شکنجه، حق مشارکت در ادارة امور کشور را در قانون اساسی جمهوری اسلامی مورد مداقه داده است.بخش پایانی مقاله به دستاوردها و چالش های حقوق اقلیت های دینی و قومی در سطح کشور و در سطح بین المللی و نیز بایسته‌ها و الزامات مدیریت سیاسی- حقوقی اداره جامعه و وظایف دولت جمهوری اسلامی در این زمینه‌ها می‌پردازد.

محافظه‌کاران و آموزه حقوق بشر اسلامی

سید علی میرموسوی

دوره 08، شماره 2 ، آذر 1392، ، صفحه 163-177

چکیده

از هنگام تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر گام‌های بسیاری در راستای فراگیرشدن آن برداشته شده و ادیان و مکاتب ناگزیر از موضع گیری در برابر آن شده‌اند. جریان‌های فکری اسلامی و اندیشمندان مسلمان نیز با رویکردهای ... بیشتر

نظریه نسبیت در حقوق شهروندی و حقوق طبیعی بشر

محمدجواد جاوید

دوره 08، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 59-84

چکیده

انسان‌شناسی حقوق طبیعی بشر و روان‌شناسی آن می‌توانند همسو باشند. چرا که حقوق انسانی به دو بعد ثابت و متغیر قابل تقسیم است که هر دوی این قسم در تأسیس حقوق بشر و شهروندی شریکند؛ اما آن بخشی از حقوق آدمی ... بیشتر

هویت‌ها، تفاوت‌ها و جهانشمولی حقوق بشر (با تأکید بر هویت‌های دینی و قومی ایران)

بابک نادرپور؛ مجتبی مقصودی

دوره 08، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 123-162

چکیده

حقوق بشر دال مرکزی گفتمان جامعه بین المللی است. علیرغم غلبه گفتمانی این دال؛ رویکردها و قرائت های متفاوتی در فهم و اجراء آن وجود دارد که در دو سر طیف آن می توان از جهان گرایان و نسبیت گرایان قرار دارند. ... بیشتر حقوق بشر دال مرکزی گفتمان جامعه بین المللی است. علیرغم غلبه گفتمانی این دال؛ رویکردها و قرائت های متفاوتی در فهم و اجراء آن وجود دارد که در دو سر طیف آن می توان از جهان گرایان و نسبیت گرایان قرار دارند. در دهه های اخیر در چارچوب پذیرش و احترام به تفاوت های دینی و قومی به عنوان یک واقعیت موجود، موضوع حقوق بشر به ویژه از زاویه ”حقوق اقلیت‌ها“ هم از جهت عدم تبعیض و اعمال حقوق و آزادی‌های اساسی و هم از حیث حفظ هویت مذهبی، فرهنگی و قومی مورد توجه جدی جامعة بین‌المللی و افکار عمومی قرار گرفته است. این مقاله ضمن اشاره ای به مفهوم اقلیت، جایگاه حقوق بشر و حقوق اقلیت‌ها را از دو بعد یعنی؛ اسناد بین‌المللی و از منظر اسلام مورد طرح و بررسی قرار داده، در ادامه به حقوق اقلیت‌ها در اسلام از چشم‌انداز عدم تبعیض و اعمال حقوق و آزادی‌های اساسی و همچنین حفظ هویت مذهبی، فرهنگی و قومی آنها پرداخته و مفاهیمی نظیر آزادی، تساوی در برابر قانون، منع شکنجه، حق مشارکت در ادارة امور کشور را در قانون اساسی جمهوری اسلامی مورد مداقه داده است. بخش پایانی مقاله به دستاوردها و چالش های حقوق اقلیت های دینی و قومی در سطح کشور و در سطح بین المللی و نیز بایسته‌ها و الزامات مدیریت سیاسی- حقوقی اداره جامعه و وظایف دولت جمهوری اسلامی در این زمینه‌ها می‌پردازد.

محافظه‌کاران و آموزه حقوق بشر اسلامی

سید علی میرموسوی

دوره 08، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 163-177

چکیده

از هنگام تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر گام‌های بسیاری در راستای فراگیرشدن آن برداشته شده و ادیان و مکاتب ناگزیر از موضع گیری در برابر آن شده‌اند. جریان‌های فکری اسلامی و اندیشمندان مسلمان نیز با رویکردهای ... بیشتر

حقوق بشردوستانه در اسلام

علی‌اکبر علیخانی

دوره 04، شماره 1 ، خرداد 1388، ، صفحه 3-18

چکیده

حقوق بشردوستانه بین‌المللی یکی از مهمترین شاخههای دانش گسترده حقوق است که کوشش دارد تا اگر به رغم تلاشهای پیشگیرانه، مخاصمه مسلحانهای آغاز شد، آن‌را هر چه محدودتر سازد، از آثار مخربش ... بیشتر

دوره 17 (1401)

دوره 16 (1400)

دوره 15 (1399)

دوره 14 (1398)

دوره 13 (1397)

دوره 12 (1396)

دوره 11 (1395)

دوره 10 (1394)

دوره 09 (1393)

دوره 08 (1392)

دوره 07 (1391)

دوره 06 (1390)

دوره 05 (1389)

دوره 04 (1388)

دوره 03 (1387)

دوره 02 (1386)

دوره 01 (1385)

کلیدواژه‌ها = اسلام

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده