نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه مفید
چکیده
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با ویژگی‌های منحصر به فرد از دیگر قوانین اساسی به خاطر ترکیب حاکمیت دوگانه خدا و مردم ممتاز است. بر این اساس، مسئله تحقیق این است که چگونه می‌توان بین حاکمیت تناقض‌نمای خدا و مردم جمع نمود. پاسخ اجمالی بر مسئله این است که با تکیه بر تعدادی از تعالیم کلامی و فقهی می‌توان مدعی شد که برخلاف ظاهر تناقض‌نمای حاکمیت همزمان خدا و مردم، حاکمیت خدا و مردم نه حاکمیتی دوگانه که حاکمیتی دو سویه است و حاکمیت مردم ذیل حاکمیت خدا قرار گرفته و با جواز قبلی از سوی او جریان می‌یابد. پژوهش حاضر در راستای تنقیح سؤال و اثبات فرضیه بعد از ارائه تعریفی درباره حاکمیت، ابتدا شواهدی از نشانه‌های حاکمیت الهی و نیز حاکمیت ملی در قانون اساسی را گوشزد خواهد کرد. در گام سوم نحوه تلفیق دو نوع حاکمیت را ترسیم خواهد نمود. پس از آن با تکیه بر تعدادی از تعالیم کلامی و فقهی شیعه ترکیب صورت گرفته توجیه خواهد شد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Sovereignty of God and Sovereignty of People in Iran's Constitution
نویسنده [English]
- Mahmood Shafiee
Assistant Professor, Mofid University
چکیده [English]
Sovereignty of God and sovereignty of people in the Constitution are not contradictory but it is a two-sided sovereignty, implemented by people through both establishing a political system and every day public life without violating the limited eternal and general religious laws. Hence, the source of popular sovereignty in the Constitution of Islamic Republic is different from the source of sovereignty in both secular and traditional theocratic political systems. In the secular system, sovereignty belongs to people and is implemented by them regardless of God's sovereignty and God's laws and in the theocratic system; God's sovereignty is realized unilaterally, regardless of people's will, by a person who is the direct deputy of God on the earth. Although legitimacy in Islamic republic has two sources, but they are so interpenetrated with each other that realization of each one relies on the other. Because of natural as well as legal god-given freedom of human beings, they can realize their sovereignty on the earth within the framework of God's general ordinances. In return, the sovereignty of God is implemented on the earth only by human being's free will.
کلیدواژه‌ها [English]
- Sovereignty of God
- Sovereignty of People
- Two-Sided Sovereignty
- Iran's Constitution
- Fundamental Freedom
- قرآن مجید
- آرنت، هانا؛ انقلاب، ترجمه عزت الله فولادوند، تهران، خوارزمی، چاپ دوم، ۱۳۷۷.
- اسپکتور، سلین؛ قدرت و حاکمیت در تاریخ اندیشه غرب، ترجمه عباس باقری، تهران، نشر نی، چاپ اول، 1382.
- بشیریه، حسین؛ دیباچهای بر جامعهشناسی سیاسی ایران دوره جمهوری اسلامی ایران، تهران، نگاه معاصر، چاپ سوم، 1384.
- جوان آراسته، حسین؛ «قانون اساسی و مبانی حاکمیت دینی در قانونگذاری» حکومت اسلامی، 1382، شماره 2.
- خمینی، روح الله؛ صحیفه نور، جلد 8، تهران، وزارت ارشاد، بیچا، 1361.
- درخشه، سید جلال؛ «ابعاد حاکمیت مردم در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۸۳، شماره ۲۳.
- شفیعی، محمود؛ جامعهشناسی سیاسی ایران، چاپ اول، تهران، دانشگاه امام صادق(ع)، چاپ اول، ۱۳۸۹.
- ________ ؛ «بحران تعارض مشروعیتهای ناپالوده در ج.ا.ا و راه برون شدن از آن»، فرهنگ و اندیشه، 1382، شماره 5.
- شیخ صدوق، محمد بن بابویه؛ اعتقادات صدوق به ضمیمه حواشی شیخ مفید، ترجمه سید محمد علی قلعه کهنه، بینا، بیچا، 1371.
- صباغیان، علی؛ «مبانی اسلامی حق حاکمیت مردم در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، 1383، شماره 22.
- عالم، عبدالرحمن؛ بنیادهای علم سیاست، تهران، نشر نی، چاپ چهارم، 1377.
- علوی، نادر؛ قوانین اساسی در بستر نظریه تفکیک قوا قوه قضائیه – قوه مقننه تحلیلی از حکومت جمهوری اسلامی، بینا، بیچا، 1358.
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۶۸.
- مختاری، محمد حسین؛ مرادی، علی اصغر؛ فرهنگ اطلاحات فقهی، تهران، انجمن قلم ایران، موسسه پژوهشی ابن سینا، چاپ اول، 1377.
- ملکی اصفهانی، مجتبی؛ فرهنگ اصطلاحات اصول، با مقدمه حضرت آیت الله حاج شیخ جعفر سبحانی، جلد اول، قم، عالمه، چاپ اول، 1379.
- میرموسوی، سید علی؛ «تحدید دولت با شریعت» مهرنامه، 139۰، شماره 17.
- نراقی، ملا احمد؛ ولایت فقیه، ترجمه وزارت ارشاد، تهران، وزارت ارشاد، چاپ اول، 1365.
- نجمآبادی تهرانی، هادی بن مهدی؛ تحریر العقلاء، بینا، بیچا، 1312.
- هاشمی، سید محمد؛ «قانون اساسی و حاکمیت مردم»، نشریه حقوق اساسی، ۱۳۸۳، شماره 3.
- خمینی، روح الله؛ تهذیب الاصول، تقریر آیت الله جعفر سبحانی، جلد 2، قم، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، 1405ه.ق/1363ه.ش.
- شهید ثانی، زین العابدین بن علی بن احمد املی؛ تمهید القواعد الاصولیه و العربیه لتفریع قواعد الاحکام الشریعه، تحقیق مکتب الاعلام الاسلامی المشهد المقدسه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، بیچا، ۱۳۷۴.
- کاشف الغطاء، جعفر بن خضر؛ کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء، ، قم، دفتر تبلیغات، بی چا، 1380.
- http://www.irdc.ir/fa/content/29196/print.aspx
- Schirazi, Asghar; 1998, "the constitution of Iran", Meddle Eastern studies, Vol. 34, No. 1.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله