نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
عضو هیات علمی دانشگاه مفید
چکیده
همزیستی مسالمت‌آمیز انسان‌ها روشی است که صرف‌نظر از حق‌بودن مکتب‌‌ها و منش‌ها، یا سعادت و شقاوت افراد، به زندگی مسالمت‌آمیز انسان‌ها و به‌رسمیت‌شناختن حقوق اجتماعی آنان می‌پردازد.
مقصود از همزیستی مسالمت‌آمیز انسان‌ها، فراتر از جنگ یا صلح در برابر جنگ، و مشتمل بر روشی است که تعاون و احسان به دیگران را نیز فراگیرد.
پژوهش‌های پیشین دربارة این موضوع، غالباً به دیدگاه قرآن دربارة همزیستی مسالمت‌آمیز با پیروان ادیان آسمانی (اهل کتاب) پرداخته‌اند و «انسان» صرف‌نظر از اندیشه و عقیده‌ای که دارد، کمتر در این پژوهش قرآنی بررسی شده است. این پژوهش بر آن است تا ضمن جبران این کاستی به مقدار بضاعت، میان آموزه‌های قرآنی و یافته‌های بشری در قالب نظام بین‌المللی حقوق بشر، مقایسه‌ای اجمالی دهد.
فرضیة پژوهش، این است که همزیستی مسالمت‌آمیز دربارة همة انسان‌ها به‌عنوان روایتی عمل‌گرایانه، سفارش قرآن است. تنها استثنای آن، افرادی‌اند که با مسلمانان در حال جنگ‌اند و محارب به شمار آیند یا انسان‌های ناتوان را تحت ستم شدید قرار داده، آزادی و حقوق بنیادین آنان را از ایشان ستانده باشند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Peaceful Human Coexistence in the Qur'an and the International Human Rights System
نویسنده [English]
- Mohammad Haassan Movahedi Savoji
Faculty member of Mofid University
چکیده [English]
Peaceful coexistence of human beings is an approach that considers peaceful life of people and the recognition of their social rights regardless of the rightness of school of thoughts and manners or weal and woe of the people. The purpose of the peaceful coexistence of human beings transcends the issues of war, or peace versus war, and it is a method which includes cooperation with and benefaction to others. Previous studies on the subject have mostly addressed the perspective of Quran about peaceful coexistence with followers of divine religions (People of the Book) and in these studies little attention has been paid to "man" regardless of his thoughts and beliefs. To this end, this study aims to comparatively review the Qur'anic teachings and human findings encapsulated in the international human rights law. The research hypothesis is that Quran recommends peaceful coexistence among all people. The only exception is the people who are at war with Muslims and have taken up arms against an Islamic state, or those who oppress helpless people, depriving them from their freedom and fundamental rights.
کلیدواژه‌ها [English]
- Qur'an
- Peaceful Coexistence
- Rights
- Man
- Muslim
- آریان‌پور کاشانی، عباس و منوچهر، فرهنگ دانشگاهی، جلد ۱ (دوجلدی)، چاپ نهم، انتشارات امیرکبیر، تهران، ۱۳۶۹.
- ابن اثیر، مبارک بن احمد، النهایة فی غریب الحدیث والاثر، جلد۳، دار الکتب العلمیه، بیروت، ۱۳۸۳ق.
- ابن منظور، جمال‌الدین محمد مکرم، لسان العرب، جلدهای ۲ و ۱۱و ۱۲، نشر ادب حوزه، قم، 1405ق.
- ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، جلدهای ۲ و ۳، دار الفکر، بیروت، ۱۴۱۲ق.
- ابوالفتح رازی، حسین‌بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، جلدهای ۳ و ۶، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، ۱۴۰۸ق.
- ابو داوود، سلیمان بن اشعث، السنن، جلد ۲، دار المعرفة، بیروت، ۱۳۶۷ق.
- ابو عبید، قاسم بن سلام، الاموال، دارالفکر، بیروت، ۱۳۹۵ق.
- اعلامیه جهانی حقوق بشر، مرکز مطالعات سازمان ملل متحد، ۱۳۸۴.
- باتلر، ویلیام، «حقوق بین‌الملل و سیاست خارجی و شیوه گورباچف»، مجله سیاست خارجی، ترجمه منصور جعفریان و علی رئیس طوسی، سال پنجم، شماره ۱، ۱۳۷۰.
- بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، دار الکتاب العلمیة، ۱۳۹۸ق.
- بلاغی. عبدالحجت، حجةالتفاسیر و بلاغ الاکسیر، جلد۲، انتشارات حکمت، قم، چاپ اول، 13۸۶ق.
- بلاغی، محمدجواد، رحله المدرسیه والمدرسه السیاره فی نهج الهدی، دارالمرتضی، ۱۹۹۸م.
- توسلی، حسین، «فلسفه حق در اندیشه سیاسی آیت‌اللّه مطهری»، علوم سیاسی، شماره ۱۳، بهار ۱۳۸۰.
- حر عاملی، وسائل الشیعة، جلدهای ۱۱ و ۲۳، موسسه اهل‌البیت علیهم‌السلامالاسلامیة، قم، ۱۴۰۹ق.
- حلی، نجم الدین جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد ۳، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
- حمید الله، محمد، مجموعة الوثائق السیاسیة، دار النفائس، بیروت، ۱۴۰۵ق.
- دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه دهخدا، جلد ۱۴، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۳.
- دورانت، ویلیام جیمز، تاریخ تمدن، جلد ۲، ترجمه احمد آرام، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۶۵.
- زمخشری، محمودبن عمر، الکشاف عن حقائق‌التنزیل و عیون‌الاقاویل فی وجوه التأویل، جلد ۱ دارالفکر، ۱۳۹۷ق.
- عاملی، زین‌الدین بن علی، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد ۶، کتابفروشی داوری، قم، ۱۴۱۰ق.
- سیاح، احمد، فرهنگ بزرگ جامع نوین، جلد ۱، کتابفروشی اسلام، تهران، ۱۳۷۵.
- سید رضی، نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، بیروت،۱۳۸۷ق.
- شبر، عبدالله، تفسیر القرآن الکریم، جلد 1، دارالبلاغة للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ اول، 1412 ق.
- شریف لاهیجی، محمدبن علی، تفسیر شریف لاهیجی، جلد ۱، دفتر نشر داد، تهران، ۱۳۷۳.
- صادقی تهرانی، محمّد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، جلد ۷، انتشارات فرهنگ اسلامی، 1365.
- صالحی نجف‌آبادی، نعمت‌اللّه، جهاد در اسلام، نشر نی، تهران، ۱۳۸۲.
- صدوق، محمد بن علی، الخصال، جلد ۱، تصحیح غفاری، موسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۳۶۲.
- طالقانی، محمود، پرتوی از قرآن، جلد ۲، شرکت سهامی انتشار، تهران، ۱۳۶۲.
- طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلدهای ۱، 2، ۳، ۵، 1۲، ۱۳، ۱۷ و ۱۹، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ سوم، 1397ق.
- طبرسی، فضل‌بن الحسن، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، جلدهای 1، ۲ و ۳، داراحیاء التراث العربی، بیروت، 1379ق.
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق سید احمد حسینی، جلدهای 2 و 5، کتابفروشی مرتضوی، تهران، چاپ سوم، 1375.
- طوسی، محمدبن الحسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق قیصر العاملی، جلدهای ۲ و ۳، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، 1409 ق.
- عمید، حسن، فرهنگ عمید، نشر جاویدان، چاپ دهم، تهران، ۱۳۵۵.
- فضل‌اللّه، محمد حسین، من وحی القرآن، جلد ۴، دار الملاک للطباعه والنشر، چاپ چهارم، بیروت، ۱۴۱۹ق.
- کاشانی، فتح اللّه، منهج الصادقین فی الزام المخالفین، جلد ۱، کتابفروشی اسلامیه، چاپ دوم، 13۳۶.
- کریمی‌نیا، محمد مهدی، همزیستی مسالمت‌آمیز در اسلام و حقوق بین‌الملل، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، قم، ۱۳۸۳.
- کلییار، کلود آلبر، نهادهای روابط بین‌الملل، ترجمه هدایت‌اللّه فلسفی، تهران، نشر نو، ۱۳۶۸.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح غفاری، جلد ۱، دار الاضواء بیروت، ۱۴۰۵ق.
- گوستاولوبون، تمدن اسلام و عرب، ترجمه فخر داعی گیلانی، جلد ۱، ناشر: علی اکبر علمی، تهران،۱۳۳۴.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، جلد ۴۱، موسسة الوفاء، بیروت، 1404 ق.
- مطهری، مرتضی، اسلام و مقتضیات زمان، جلدهای ۱ و ۲، انتشارات صدرا، ۱۳۷۴.
- ــــــــــــــ، بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، نشر حکمت، ۱۳۶۱.
- ــــــــــــــ، تعلیم و تربیت در اسلام، انتشارات الزهراء (ع)، تهران، ۱۳۶۲.
- ــــــــــــــ، حکمت‌ها و اندرزها، انتشارات صدرا، ۱۳۸۵.
- ــــــــــــــ، فلسفه اخلاق، انتشارات صدرا، ۱۳۶۶.
- ــــــــــــــ، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا، ۱۳۷۶.
- معین، محمد، فرهنگ معین متوسط، جلد ۴، انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم، تهران، ۱۳۶۱.
- مغنیه، محمدجواد، التفسیر المبین، جلد ۱، بنیاد بعثت، ۱۳۶۸.
- منتسکیو، شارل لوئی دوسکوندا، روح القوانین، انتشارات امیرکبیر، چاپ هفتم، تهران، ۱۳۵۵.
- منتظری، حسینعلی، جزوه درس خارج مکاسب محرمه، بی‌جا، ۱۳۸۲.
- ــــــــــــــــ، حکومت دینی و حقوق انسان، ارغوان دانش، ۱۳۸۷.
- ــــــــــــــــ، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولةالاسلامیة، جلد ۲، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة، ۱۴۱۱ق.
- ــــــــــــــــ، رساله حقوق، انتشارات ارغوان دانش، چاپ پنجم، ۱۳۸۵.
- منقری، نصربن مزاحم، وقعة صفین، تحقیق محمد هارون، موسسة العربیة الحدیثة، ۱۳۸۲ق.
- مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی ـ فارسی، بی‌جا، بی‌تا.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، جلد ۱۱، موسسه المرتضی العالمیه، بیروت، چاپ هفتم، 1412ق.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله