نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 استادیار حقوق بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

نگرش اصیل به احکام قرآن کریم راجع به زن و مرد، گاه معرفت دینی متفاوتی را نسبت به گذشته نشان می‌دهد. در حقوق اسلام غالباً به اصل تساوی حقوق زن و مرد اعتقاد دارند؛ ولی، در موضوع طلاق نظریۀ مشهور آن است که به دلیل تفاوت‌های زن و مرد از حیث خلقت، طلاق اصولاً با مرد است. اما، مسأله اصلی این است که با توجه به پذیرش اصل تساوی زن و مرد در انحلال نکاح در مقررات بین‌المللی حقوق بشر آیا این دیدگاه با حقوق اسلامی سازگار است. این تحقیق نشان می‌دهد که از مدت‌ها پیش زن حق طلاق داشته است و موجبات طلاق به درخواست زن یا توافق زوجین در واقع شناسایی حق طلاق قانونی یا قراردادی برای زوجه است. پذیرش نظریۀ وجوب طلاق خلع و مبارات بر مرد و خارج کردن خلع و مبارات از اقسام طلاق و تحقق آن با ارادۀ یکجانبۀ زن مؤید این ادعاست. باید فراتر رفت و «امساک بمعروف او تسریح باحسان» را تفسیر نوی کرد: وقتی مرد نتواند به نیکی با زن رفتار کند، طلاق زن بر او واجب است و زن متقابلاً حق طلاق می‌یابد و اصالتاً می‌تواند اجرای آن را از دادگاه بخواهد. تفسیری که با مقررات حقوق بشری در زمینه رفع تبعیض علیه زنان سازگار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Right to Divorce for Women: Religious Ordinance, A Human Rights Need

نویسندگان [English]

  • Mohammad Abedi 1
  • Azam Amini 2

1 Assistant Professor of Private Law, Faculty of Law and Political Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

2 Assistant Professor of International Law, Faculty of Law and Political Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

چکیده [English]

The original attitude toward men and women in the rules of Holy Quran sometimes reveals a different religious knowledge regarding the past. In Islamic Law, they often believe in the principle of equal rights for men and women, however, about divorce, the well-established theory is that divorce is performed by husband due to differences between man and woman in terms of creation. But the main question is that as for the acceptance of man and woman equality in dissolution of marriage in International Human Rights Law, whether this opinion is compatible with Islamic Law. The present study shows that women have long had the right to divorce, and the grounds of divorce at the request of the wife or under the agreement of the couple is, in fact, recognition of legal or contractual right to divorce for the spouse. when husband is unable to treat his spouse well, it is necessary (for him) to initiate divorce, and wife reciprocally can get divorced, so she can originally ask the court for it. This is an interpretation which is in line with the rules of human rights on eliminating discrimination against women.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Woman’s Right
  • Islamic Law
  • The Right to Divorce
  • Prohibition of Gender Discrimination
  • Correlation of Right and Obligation
ایزدی فرد، علی اکبر؛ حسین کاویار؛ عبدالحسین دیانی (1391)، «بررسی تحلیلی وجوب یا عدم وجوب طلاق خلع از جانب زوج در فقه امامیه»، فصلنامه خانواده پژوهی، سال هشتم، شماره 30، صص235-251.
پیله ور، مرضیه (1386)، «بررسی شرط وکالت زوجه در طلاق» ، فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ تمدن دانشکده الهیات دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، شماره 11، صص 9-19. 
جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1386)، حقوق خانواده، چاپ چهارم، تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش.
جوادی آملی، عبدالله (1393)، خانواده متعادل و حقوق آن، تحقیق و تدوین: ابراهیم جوانمرد فرخانی، چاپ اول، قم: مرکز نشر اسراء.
دیانی، عبدالرسول(1387)، حقوق خانواده-ازدواج و انحلال آن، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
السان، مصطفی (1385)، «تئوری حق- تکلیف»، مجله حقوق بشر، دوره اول، شماره 1، صص33 - 52.
شهید ثانی(2001)، الروضه البهیه فی شرح المعه الدمشقیه، جلد سوم، چاپ اول، نشر وارین.
صابری صفایی، عبدالعلی(1346)، موجبات و آثار طلاق در حقوق مدنی ایران، فرانسه، شوروی و مصر، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
صانعی، یوسف(1386)، وجوب طلاق خلع بر مرد، تدوین: موسسه فرهنگی فقه الثقلین، چاپ اول، انتشارات میثم تمار.
صفایی، سید حسین (1360)، «وکالت زوجه در طلاق و تفویض حق طلاق به او»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 22، صص77-100.
صفایی، سید حسین (1375)، مقالاتی درباره حقوق مدنی و حقوق تطبیقی،مقاله­ی «مقایسه قوانین و مقررات طلاق با نگاهی به حقوق ایران»، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
صفائی، سید حسین و اسدالله امامی (1372)، حقوق خانواده، جلد اول، چاپ سوم، تهران: نشر دانشگاه تهران.
صفائی، سید حسین و اسدالله امامی (1379)، مختصر حقوق خانواده، چاپ سوم، تهران: نشر دادگستر.
طباطبایی،  محمد حسین (1387)، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، جلد 2، چاپ 11، قم: نشر دفتر انتشارات اسلامی.
قابل، احمد (1392)، احکام بانوان در شریعت محمدی(ص)، چاپ اول، انتشارات شریعت عقلانی.
قاری سید فاطمی، سید محمد (1380)، «تحلیل مفاهیم کلیدی حقوق بشر معاصر: حق، تعهد، آزادی، برابری و عدالت»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 33 و 34، صص209-266.
القرضاوی، یوسف (1409)، الحلال و الحرام فی الاسلام ، با تعلیقات شیخ حسن محمد تقی جواهری، چاپ اول، قم: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
کاتوزیان، ناصر (1371)، حقوق خانواده، دو مجلد، جلد اول، چاپ سوم، تهران: نشر انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1375)، دوره مختصر حقوق مدنی، حقوق خانواده، چاپ اول، نشر یلدا.
کاتوزیان، ناصر (1379)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ چهارم، تهران: نشر دادگستر.
گرجی، ابوالقاسم و همکاران (1384)، بررسی تطبیقی حقوق خانواده، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
محقق داماد، سید مصطفی (1372)، بررسی فقهی حقوق خانواده-نکاح و انحلال آن، چاپ چهارم، تهران: نشر علوم اسلامی.
     محلاتی، محمد سروش (1387)، «ابهامات فقهی-حقوقی وکالت زوجه در طلاق»، مجله فقه و حقوق، سال پنجم، شماره 18، صص 59-86.
مطهری، مرتضی (1386)، نظام حقوق زن در اسلام، چاپ چهل و ششم، انتشارات صدرا.
 مطهری، مرتضی (1403ق)بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، انتشارات حکمت.
موسوی خمینی، سید روح الله (بی تا)، تحریر الوسیله، جلد دوم، تهران: انتشارات مکتبه العلمیه الاسلامیه.
موسوی خوشدل، سید صمد (1378)، «طلاق، مردان و زنان»، کتاب نقد، سال سوم، شماره 3، شماره مسلسل 12، صص206-247.
مهرپور، حسین (1371)، «طلاق قضائی و طبیعت حقوقی آن»، مجله حقوقی و قضائی دادگستری، شماره 3، صص 27-51.
مهرپور، حسین (1379)، مباحثی از حقوق زن، از منظر حقوق داخلی ، مبانی فقهی و موازین بین المللی، چاب اول، تهران: انتشارات موسسه اطلاعات.
میرزای قمی،(بی تا)، غنائم الایام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ سنگی.
ولمن، کارل (1398)، «آیا حقوق زنان می­تواند حقوق بشر باشد؟»، دوفصلنامه حقوق بشر، سال چهاردهم، شماره 1، صص189-203.
CAPTCHA Image